جمعبندی نقض‌حقوق بشر در ایران ولایت فقیه در سال ۲۰۲۰
جمعبندی نقض حقوق بشر در ایران ولایت فقیه در سال ۲۰۲۰. حکومت ولایت‌فقیه طی سال میلادی ۲۰۲۰ در کنار تحمیل تنگناهای اقتصادی و اجتماعی به مردم، سرکوب بیشتر و ایجاد فضای انقباضی را دستمایه نقض گسترده حقوق بشر کرد. در پایان سال ۲۰۱۹ که مقامات ایرانی با قیام خونین آبان ۹۸ مواجه شدند، تلاش کردند دیگر فرصت شکل‌گیری قیام را ندهند. این کار امکان پذیر نبود مگر با نقض گسترده‌تر حقوق بشر. مرور بر کارنامه حقوق بشری حکومت ایران را در چهار محور پی می‌گیریم: اعدام، بازداشت، شکنجه، قتل‌های خودسرانه و محکومیت‌های بین‌المللی.
۱. اعدام:
طی سال میلادی ۲۰۲۰ برغم فشارهای بین‌المللی شمار اعدام‌ها در ایران کاهش نیافت. آمار اعدام در سال ۲۰۱۹ حداقل ۲۵۹نفر بود. اما در سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۶۵زندانی در سراسر ایران اعدام شدند.
دیاکو رسول زاده، صابر شیخ عبدالله
زندانیان سیاسی
در میان اعدام شدگان اسامی ۱۱ زندانی سیاسی دیده می‌شود: مصطفی سلیمی، عبدالباسط دهانی، دیاکو رسول زاده، صابر شیخ عبدالله، مصطفی صالحی، نوید افکاری ، روح الله زم، حمید میر بلوچ زهی ، حمید راست بالا، کجیر سعادت و محمد علی آرایش.
مصطفی صالحی، نوید افکاری
مصطفی صالحی، نوید افکاری
مصطفی سلیمی، محمد علی آرایش
اعدام این زندانیان سیاسی برغم فشارهای بین‌المللی و حقوق بشری رخ داد. علاوه بر آنان، قوه قضاییه حداقل برای ۹بازداشت شده قیام ۹۸ حکم اعدام صادر کرد که موقتا در اثر فشار افکار عمومی حکم‌شان معلق ماند.
عبدالباسط دهانی، حمید میر بلوچ زهی
علاوه بر این اعدام شدگان یک زندانی قیامی به نام نادر مختاری که در قیام آبان۹۸ در اثر ضربات باتوم به کما رفته بود. بعد از به هوش آمدن قبل از نوروز۹۹ به بازداشتگاه کهریزک (سروش۱۱۱کنونی) منتقل و در ۲۹شهریور۹۹ جانباخت.
روح الله زم، حمید راست بالا
کودک-مجرم:
در این سال حداقل ۵کودک مجرم اعدام شدند. برخی از این کودکان بیش از ده‌سال در زندان مانده بودند. کودک مجرم به زندانیانی اطلاق می‌شود که موقع ارتکاب جرم کمتر از ۱۸سال سن داشتند. این کودکان اعدام شده عبارت بودند از؛ شایان سعید پور، سعید اسماعیل زاده، ارسلان یاسینی، موید سواری ( شیاع پور) و محمد حسن رضایی.
شایان سعیدپور در پی شورش در زندان مرکزی سقز، از زندان فرار کرد، ولی دستگیر شد و روز بعد، اعدام شد.
مجید اسماعیل زاده بدون اینکه مرتکب قتلی شود، زیر شکنجه در اداره آگاهی برای اعتراض به قتل، شکنجه شده بود.
همچنین اسامی بیش از ۱۰زن نیز در میان اعدام شدگان دیده می‌شود.
بقیه زندانیان اعدام شده که طیفی از جرایم را شامل می‌شود از مردان ۲۲ساله تا ۸۱ساله را شامل شده است. در برخی موارد اعدام‌شدگان از حداقل حقوق یک زندانی محروم بودند. در اعدام سه زندانی سیاسی اهل سنت در مشهد حتا خانواده‌های زندانیان خبر از اعدام‌شان نداشتند.
۲. دستگیری:
شمار بازداشت‌ها در ایران بسیار بالاست. اما براساس خبرهای رسمی اعلام شده مشخصات بیش از ۷۰۰۰نفر از شهروندان ایرانی را جمع آوری کردیم. این بازداشت‌ها طیف وسیعی از اتهامات را شامل می‌شد. شامل اتهامات سیاسی از جمله ارتباط با گروه‌های اپوزیسیون مثل مجاهدین خلق تا فراخوان به اعتراضات و یا توهین به خامنه‌ای و نیز فعالین کارگری. در کنار آن انبوهی بازداشت‌های خودسرانه صورت گرفت. یعنی نیروهای حکومتی به جشن‌ها و مجالس یا زندگی خصوصی آدم‌ها ورود می‌کردند و یا به اتهام روزه‌خواری یا مشروبات بازداشت می‌کردند.
-بازداشت‌های سیاسی: طی سال گذشته میلادی بر اساس اطلاعات رسما اعلام شده بیش از ۱۴۳۱نفر در ایران بازداشت شدند. ماه ژانویه بیشترین بازداشت سیاسی را داشت و کمترین آن مربوط به ماه اوت بود. این بازداشت‌ها طیف مختلفی از جرایم را شامل می‌شدند: شرکت در تظاهرات و اعتراضات آبان ۹۸، شرکت در تظاهرات دی ماه ۹۸، هواداری و ارتباط با اپوزیسیون مجاهدین خلق، اعتراض به ساقط کردن هواپیمای اوکراینی ، ارتباط با احزاب کردی و غیره..
-سرکوب اقلیتها و نوکیشان؛ همچنین طی این سال حداقل ۴۷نفر از هموطنان بهایی یا نوکیشان مسیحی بازداشت شدند. این افراد برخی به دلیل حکم‌هایی که از قبل برایشان صادر شده به زندان فرستاده شدند و برخی صرفا به دلیل فعالیت مذهبی‌شان بازداشت شدند.
بازداشت‌های خودسرانه: در سال ۲۰۲۰ حداقل ۴۲۹۷نفر در بازداشت‌های خودسرانه دستگیر شدند. بازداشت‌های خودسرانه به مواردی اطلاق می‌شود که در عرف جهانی جرم نیست. اما حاکمیت مذهبی ایران با نگاه سرکوبگرانه‌اش این حیطه‌های فردی را جرم تعریف کرده است: مواردی مثل شرب خمر یا شرکت در مجالس مختلط یا روزه خواری و…
بقیه دستگیری‌ها شامل افرادی می‌شد که بنا به دلایل مالی یا اختلاس یا بزه اجتماعی یا مواد مخدر بازداشت شدند. که شمارشان بالای ۱۵۰۰نفر بالغ می‌شد.
۳. شکنجه:
طی سال ۲۰۲۰ کماکان اخبار متعددی از شکنجه و اذیت و آزار زندانیان و بازداشت شدگان منتشر شده است. شکنجه به مثابه ابزار اصلی اعتراف‌گیری و از پا در آوردن زندانیان به طور گسترده مورد استفاده است. همانطور که در گزارش عفو بین‌الملل دیدیم، مقامات قضایی و اطلاعاتی از شکنجه و تحقیر بازداشت‌شدگان آبان۹۸ برای گرفتن اعتراف اجباری استفاده کردند. در جریان دادگاه زندانیان سیاسی نویدافکاری و مصطفی صالحی به خوبی روش‌های شکنجه بازپرس‌ها و به اصطلاح کارشناسان افشا شده بود. علاوه بر دوران بازجویی، شکنجه و تحت فشار قرار دادن زندانیان به عنوان یک دستگاه سرکوب در تمام دوران محکومیت زندانیان جریان دارد. مرور گزارش‌های مربوط به شکنجه در ۱۲ماه گذشته می‌تواند تصویر روشن‌تری از شکنجه ارائه کند.
سه ماهه اول جمعبندی نقض حقوق بشردر ایران
ژانویه: در این ماه اخبار متعددی درمورد شکنجه بازداشت شدگان قیام آبان و دی۹۸ منتشر شد. نگهداری طولانی مدت در انفرادی و تهدید و نیز گرفتن اعترافات اجباری از این بازداشت شدگان بخشی از این گزارش‌ها بود.
فوریه: در این ماه نیز اخبار مختلفی در مورد شکنجه بازداشت‌شدگان قیام آبان و دی۹۸ در زندان‌های مختلف منتشر شد. علاوه بر این، خبر شکنجه جسمی ۴زندانی و شکنجه روحی روانی ۴زندانی منتشر شده است.
حداقل ۵نفر گردشگر در طبس با شکنجه تحقیرکننده شلاق مواجه شدند.
مارس: زندانی سیاسی حمزه درویش و چهار زندانی سیاسی دیگر از جمله سهیل‌عربی طی گزارش‌هایی از شکنجه زندانیان خبر دادند.
سه ماهه دوم جمعبندی نقض حقوق بشردر ایران سال ۲۰۲۰
آوریل: بسیاری از زندانیانی که در شورش سراسری زندانها شرکت داشتند مورد شکنجه‌های جسمی و روانی قرار گرفتند. دراین میان ۲۲مورد شکنجه در زندان شیبان و زاهدان و بیمارستان امین‌آباد تهران منتشر شد. ۱۱مورد شکنجه در زندان گوهردشت و مرکزی سنندج و یک مورد در پارسیون خرم‌آباد صورت گرفت.
می: دراین ماه ۱۲زندانی با اسم و مشخصات معین مورد شکنجه جسمی قرار گرفتند. ۸نفر تحت شکنجه روانی قرار گرفتند و ۳۱نفر تبعید شدند و یک نفر با شلاق شکنجه شد.
ژوئن: در این ماه حداقل ۹زندانی سیاسی در زندان‌های خلخال، بانه، اردبیل و بوکان مورد شکنجه جسمی و ضرب وشتم با باتوم قرار گرفتند. همین طور ۸زندانی سیاسی با شکنجه‌های روانی مورد آزار قرارگرفتند. برای سه تن از بازداشت‌شدگان قیام۹۸ مجازات شلاق جاری شد و دو تن دیگر از فعالین صنفی نیز با مجازات شلوغ مواجه شدند.
سه ماهه سوم در جمعبندی نقض حقوق بشردر ایران
ژويیه : ۱۱زن در زندان سپیدار اهواز و ۲زن در زندان تبریز و اصفهان شکنجه شدند. حداقل ۷زندانی سیاسی از جمله بازداشت‌شدگان قیام آبان در شمار شکنجه‌شدگان قرار دارند. دراثر این شکنجه‌ها شکستگی بینی و دندان و لگن زندانیان گزارش شده است. حداقل ۱۱زن و ۶مرد مورد شکنجه روانی قرارگرفتند و از امکانات محروم شدند. سه زندانی نیز با شلاق مواجه شدند.
اوت: در این ماه حداقل ۷زندانی سیاسی یا عقیدتی با شکنجه مواجه شدند. یک کولبر کرد به نام شاکر ریگی در زیر شکنجه فوت کرد. یک زندانی چنان شکنجه شد که فلج شد و روی ویلچر حرکت می‌کرد. حداقل ۱۳زندانی سیاسی و هواداران مقاومت مورد شکنجه روحی و روانی و نیز محرومیت از درمان قرار گرفتند.
سپتامبر: در این ماه سه کولبر پس از شکنجه تیرباران شدند. نویدافکاری برای اعتراف علیه خود شکنجه شد. برادران نویدافکاری نیز متعاقبا بعد از اعدام و قبل از اعدام او شکنجه شدند. مطلب احمدیان در گوهردشت بعد از شکنجه قدرت حرکتش را از دست داد. حداقل ده زندانی سیاسی دیگر و دراویش مورد شکنجه واقع شدند.
سه ماهه چهارم جمعبندی نقض حقوق بشردر ایران
اکتبر: حداقل ۷زندانی سیاسی از طریق ضرب و شتم و کابل و شوکر مورد شکنجه قرار گرفتند. بعضی از این زندانیان در اثر این شکنجه‌ها قدرت حرکت را از دست دادند. حداقل دو زن و ۹مرد تحت شکنجه روانی و روحی و محرومیت از درمان قرار گرفتند. زندانی سیاسی غلامحسین کلبی بعد از ۱۷سال زندان از همه خدمات پزشکی محروم شد. زندانیان مسنی مثل هاشم‌خواستار با محرومیت از درمان تحت فشار قرار می‌گیرند. مجازات خوارکننده شلاق حداقل برای ۵زندانی اجرا شد.
نوامبر: حداقل ۲۰زندانی با جرم‌های مختلف در زندانها مورد شکنجه قرار گرفتند. یک زندانی به نام محمد دوجی در عادل‌آباد شیراز زیر شکنجه جان باخت. در حفاظت و اطلاعات شیراز یک جوان ۲۲ساله به صورت گروهی توسط عوامل اطلاعات مورد تجاوز قرار گرفت. سه زندانی سیاسی با هویت‌های محفوظ در زندان شیبان مورد تجاوز قرار گرفتند. زندانی سیاسی ارژنگ داودی بعد از سه‌سال از قرنطینه زندان زاهدان به زندان زابل برای فشار بیشتر منتقل شد. او نه ملاقات دارد و نه تلفن و نه امکان مراوده با دیگر زندانیان.
حداقل ۹زندانی سیاسی و عقیدتی مورد بدرفتاری و شکنجه روحی قرار گرفتند. دو جوان در مشهد، یک نوکیش مسیحی در اوین و یک زندانی کرد، در نقده و یک کارگر به نام داورد رفیعی با مجازات شلاق مواجه شدند و شکنجه شدند.
دسامبر: در زندان قرچک ورامین به زنان زندانی حمله شد و مورد ضرب وشتم قرار گرفتند. در زندان رجایی‌شهر زندانیان سیاسی در بند ویژه تحت فشار مضاعف قرار دارند. همین طور در این مدت بیش از ۲۰زندانی به شکل‌های مختلف تحت فشار و بدرفتاری قرار گرفتند.
۴. قتل خودسرانه:
قتل کولبران و سوختبران؛ در سال ۲۰۲۰ بیش از ۱۲۷تن از هموطنان کولبر کرد یا سوختبران بلوچ و یا کاسبکاران در مناطق مرزی و برخی جوانان در شهرهای مرکزی بر اثر شلیک مستقیم و خودسرانه نیروهای امنیتی کشته شدند.
خودکشی زندانیان؛ بیش از ۲۰ زندانی در زندان‌های مختلف در اثر فشارها دست به خودکشی زدند و متاسفانه جان شان را از دست دادند. صدها زندانی دیگر اقدام به خودکشی کردند اما نجات یافتند.
فوت زندانی در اثر بیماری یا کرونا: در این مدت همچنین بیش از ۳۹زندانی در زندانها در اثر عدم رسیدگی و ابتلا به کرونا فوت کردند. رقم واقعی زندانیان فوت شده بسیار بالاتر است. مسئولین زندان امکان خبررسانی در این مورد را نمی‌دهند.
در ماه اکتبر یک نوجوان ۱۴ساله با شلیک مأموران پلیس در روستای شیرآباد قهاوند کشته شد. شاکر ریگی کولبر ۱۹ساله زیر مشت و لگد مأموران مرزبانی سپاه کشته شد. علیرضا گودرزی در شهریار از ناحیه کتف و ریه آسیب دیده بود، زیر مشت و لگد و باتوم نیروی انتظامی، کشته شد.
مهرداد سپهری در یکی ازخیابان‌های مشهد درحالی‌که با دستبندی آهنی به میله‌ای بسته شده بود، توسط پلیس با شوکر و گاز فلفل شکنجه شد و جانسپرد.
محسن مین باشی ۳۷ساله در یکی از خیابان‌های اسفراین توسط مأموران انتظامی مورد ضرب و شتم قرار گرفت و با گلوله کشته شد.